English

Founga malu ke ngaue’aki ki he polokalama fakakomipiuta

Meimei, pisinisi kotoa pe ‘oku nau falala ki hono ngaue’aki komipiuta ‘e taha pe lahi ange – pea ko ia ai, ko e polokalama – ke fakalele. ‘Oku lahi a’a e ngaahi me’a mahu’inga ke fakatokanga’i ‘i ha’o fili mo ngaue’aki ha ‘operating systems’ pea mo e ‘applications’ ka ke lava ‘o kei ngaue lelei, malu mo fakalao. ‘I he ngaahi ta’u kuo maliu atu, ‘oku toe mahu’inga ange ke toe fakapotopoto fakangaue ange koe’uhi ko e ngaahi polokalama ‘oku ‘download’ mei he pe fakalele ‘i he ‘initaneti ‘o ‘ikai ke toe ‘omi ‘i he tisi.

Ngaahi maumau ‘e malava ke hoko

  • Maumau’i e ‘copyright’ ki he polokalama, ‘aki
    • Fakalele ‘a e polokalama ‘i ha ‘uu komipiuta ‘oku ‘ikai ha’o laiseni ke ke ngaue’aki
    • Fakalele ha polokalama na’e hiki hano ngaahi tatau ta’e ma’u ha’o mafai ki ai
    • Fakalele e ngaahi polokalama (hange ko is ‘oku fakatau ki ‘api pe ki he ako) ki he ngaahi taumu’a fakapisinisi
  • Faka’aonga’i e polokalama loi ‘oku ne fakafou e ‘malware’ ki he komipiuta, mopaila to’oto’o mo e netiueka.
  • Faka’aonga’i ha polokalama ‘oku ne fakatupu e ngaahi palopalema fakatekinikale ki ho’o (ngaahi) komipiuta hange ko e tuai ‘ene ngaue pe ‘ikai ke fengaue’aki mo e ‘operating system’ pe polokalama kehe.
  • ‘Downloading’ polokalama lalahi ‘a ia ‘oku ne faka’aonga’i lahi ‘a e ‘bandwidth’, ‘o iku ki he tuai ‘a e ‘initaneti pe ko e ‘network traffic’.
  • Ko hono ngaue’aki e polokalama te’eki ke ngaue’aki pe ‘ikai ke ‘aonga ki hono ta’umu’a, ‘a ia ‘e tene fakapalopalema’i leva ‘e ia ‘a e mo’oni e ngaahi ngaue lolotonga ‘a ho’o pisinisi ( hange ko e fehalaaki fakafika ‘o e misini solova fakafika ‘i he ‘spreadsheets’).
  • ‘Download’ ko ia ‘e he kau ngaue ‘a e polokalama fevahevahe’aki faile.
  • Ko e ‘download’ ‘o e ngaahi ‘malware’ ‘i he ngaahi mopaila to’oto’o ka ‘i he fotunga ko e ‘rogue apps’

Founga malu ke ngaue’aki e polokalama fakakomipiuta

  • Fakahoko ha ngaahi tu’utu’uni fekau’aki mo e fakatau, ‘loading’, pule’i, fakafo’ou mo e founga faka’onga’i ‘aki ‘o e polokalama fakakomipiuta – kau ki ai e ‘apps’ ki he mopaila to’oto’o.
  • Ke ngaue’aki ma’u pe ‘a e polokalama fakamuimuitaha mo fakapapau’i ‘oku ‘ia koe ‘a e fika totonu ki he ngaahi laiseni ( ‘iloa ko e ‘seats’) ki he ngaahi komipiuta ‘oku teu ke fakahu ki ai, vakai’i ma’u pe kapau ‘oku tupu ‘a e pisinisi.
  • Fakakaukau ke ke fakamole ‘i ha polokalama ‘oku ‘ikai fakangatangata ‘e ne lava me’a ke hokohoko atu ‘e ne ngaue koe’uhi ko e toe lahi ange ‘a e ngaahi fiema’u ‘a e pisinisi.
  • Faka’aonga’i ‘a e polokalama ‘oku tonu (hange ko e polokalama ki he pisinisi pe ngaue fakakautaha).
  • Ngaue ‘aki he fa’ahinga me’a pe tukukehe ‘a e polokalama ‘off-the-shelf ’ ( hange ko e, polokalama fa’u he kautaha pe polokalama fa’u ‘e ha fa’ahi tolu kehe). Ke fakapapau’i ‘oku sivi’i pe ‘oku ngaue mo vakai ki ha ‘malware’.
  • Ke ‘download’ ma’u pe ‘a e polokalama fakamuimuitaha ‘i taimi ‘oku fiema’u ai. ‘Updates’ ‘oku fekau’aki pe ia mo e ‘security’ (malu fakakomipiuta), mo hono me’a ‘oku lava ke fai.
  • Fakahoko ha ‘capacity testing’ (tesi hono lahi ‘o e tanaki’anga) ki he feitu’u tanaki’anga fakamatala, netiueka, mo e fehokotaki faka’initaneti.
  • Fakakaukau ke ngaue’aki Software as a Service (SaaS) ke tokoni ki hono fakalele mo hono ngaue’aki totonu e laiseni, ‘deployment’ mo e ‘updates/patching’. Fakapapau’i ko ho’o polokalama malu’i faka’initaneti mo e ‘firewalls’ ‘oku fakafo’ou ma’u pe pea ngaue.